2004 жылы жоғары білім бойынша ЮНЕСКО Еуропалық орталығы (UNESCO-CEPES, Бухарест қ., Румыния) және жоғары білім саласындағы саясат Институты (Вашингтон қ., АҚШ) ранжирлеу бойынша мемлекеттік сарапшылар тобын (IREG) құрды. Осы бастамалардың шеңберінде IREG-2 екінші конференциясында (Берлин, 2006 ж. 18-20 мамыр) сапалау принциптері мен ЖОО-ны ранжирлеу кезіндегі практика – жоғары оқу орындарын ранжирлеудің Берлиндік принциптерін қабылдау туралы келісімге қол қойылды.

Нәтижесінде, ранжирлеуді өткізу методологиясын үздіксіз жетілдіру жүйесінің құрылуына алып келетін ұлттық, регионалдық немесе дүниежүзілік рейтингтерінің негізгі схемасын жасау және тарату осы бастапқының мақсатына айналды. Рейтингтерді өткізу методологиясы әркелкі болғандықтан, ранжирлеудің осы принциптері, оларды жетілдіру және бағалау үшін өте пайдалы болмақ.

Рейтингтер мен лига кестелері:

А) Ранжирлеудің мақсаттары мен міндеттері:

1. Жоғары білімге, жоғары білім саласындағы процестер мен қорытындыларға шыққан шығындарды бағалаудың көптеген әдістерінің бірі болу. Ранжирлеу жоғары білімді салыстыруға және жақсы түсінуге қажетті ақпараттар құралы болып табылады; бірақ олар жоғары білімді бағалаудың негізгі тәсілі болмауы керек. Нарықтық экономиканың пікірі бойынша, ранжирлеу мемлекеттің, аккредиттеу органдарының және сапаны бағалау бойынша тәуелсіз агенттіктердің атқаратын жұмыстарын арттыра отырып, болашақты қамтамасыздандыруы керек.
2. Аудиторияның мақсаттары мен міндеттерін жақсы түсіну керек. Ранжирлеу міндетті түрде берілген мақсаттарға сәйкес өтуі керек. Аудиторияның белгілі бір міндеттері мен мақсаттары үшін жасалынған индикаторлар, басқа жағдайлар үшін жарамсыз болып табылады.
3. Білім мекемелерінің әркелкілігін мойындау керек және олардың миссиялары мен міндеттерінің де әртүрлі екендігін ескеру керек. Зерттеу университеттерінің сапасын бағалау, белгілі бір аймақта жаппай жоғары білім беретін жоғары оқу орындарын бағалаудан мүлдем өзгеше. Жоғары оқу орындарымен де, ранжирлеуді өткізетін сарапшылармен де әруақыт консультациялар өткізіп тұру керек.
4. Ранжирлеуді өткізуге арналған ақпараттар көздерінің спектрларының, және әрбір қор негізінде алынған индикаторлардың түсініктілігін қамтамасыз ету керек. Ранжирлеу нәтижелерінің актуалдылығы, оның қандай аудиторияға арналғандығына және ақпарат көздеріне ( мәліметтер базасы, студенттер, оқытушылар, жұмыс берушілер) байланысты. Әрқайсысының өз шолу келешегі бар әртүрлі ақпарат көздерінен алынған барлық ақпараттарды мұқият үйлестіру керек. Нәтижесінде біз рейтингке кіргізілген жоо туралы небары толық және соңғы ақпараттарды алған болар едік.
5. Ранжирлеуден өтіп жатқан жоғары білім жүйесінің лингвистикалық, мәдени, экономикалық және тарихи контекстерін ескеру керек. Халықаралық рейтингтерді салыстыру кезінде, әсіресе барлық, керек болса жанама факторларды да ескеру керек және олардың мақсаттары мен міндеттерін анық анықтап алу керек. Барлық елдер мен білім жүйелерінің жооның оқу «сапасы» туралы пікірлері үйлесе бермейді және рейтингтер осы сияқты салыстырмаларға арналмаған.

В) Индикаторларды және олардың салмақтарын жасау

6. Рейтингті құрастырудың пайдаланудағы методологиясының мөлдірлігін қамтамасыз ету. Ранжирлеу кезінде пайдаланылған тәсілдерді таңдау нақты және маңызды болу керек. Мөлдірлік индикаторларда да, мәліметтерде де болуы тиіс.

7. Индикаторларды релеванттылығына және валидтілігіне сәйкес таңдау керек. Мәліметтерді таңдау олардың қолжетімділігіне негізделмеу керек, сапаны анықтайтын көрсеткіштерге, сонымен қатар академиялық және институционалдық жақтарының күштілігіне негізделу керек. Неге Сіз осы көрсеткіштерді қосқаныңыз және олар нені көрсететіндігі түсінікті болу керек.

8. Мүмкіндік болса соңғы қорларға емес, қол жеткізген нәтижелерге барынша мән беру керек. Соңғы қорлар, оқу орны туралы жалпы мағлұматтар беретіндігімен және қолжетімділеу болғандығымен маңызды. Қол жеткізген нәтижелердің көрсеткіштері, жоо жағдайын нақтырақ бағалауды және/немесе оқу орындары мен бағдарламалардың сапасының нақтырақ болуын қамтамасыздандырады., және рейтингті құрастырушылар индикаторлардың қажетті балансын қамтамасыздандырулары керек.

9. Әртүрлі индикаторларды бағалау тәсілдерін жақсы білу керек және мүмкін болса оларға өзгерістер кіргізуді шектеу керек. Бағалау тәсілдеріндегі өзгерістер, рейтингті пайдаланушылардың барлығын адастырады. Оларға ранжирлеу кезінде жоо мәртебесінің немесе бағдарламасының неліктен өзгергендігін– бұл өзіне байланысты ма немесе ранжирлеуді өткізу методологияларының өзгеруіне байланысты ма екенін түсіну қиын.

С) Мәліметтерді жинау және өңдеу

10. Осы Принциптерде көрсетілген этикалық стандарттар мен практикалық ұсыныстарға тиісті мән беру керек. Рейтингтердің сенімге ие болуы үшін, мәліметтерді жинауға және өңдеуге және жооға барғанда оларды тексеруге жауапты тұлғалар, объективтікті және құмартушылықсыздықты сақтау керек.

11. Мүмкіндігі барынша тексерілген және нақтыланған мәліметтерді пайдалану керек. Бұл мәліметтердің, жоғары оқу орындарына белгілі фактісінен басқа да артықшылықтары мол, және оларды салыстыруға да болады.

12. Ғылыми зерттеулер шеңберінде жиналған ақпараттарға пайдаланылған, бекітілген процедураларға сәйкес жиналған ақпараттарды пайдалану керек. Шектеулі студенттерден, оқытушылардан және басқа жақтардан жиылған ақпараттар, білім сапасының презентабельділігін төмендетеді, сондықтан оларды қоспау керек.

13. Ранжирлеу процесіне сапаны қамтамасыздандыру шараларын қолдану керек. Аталмыш процестер жоғары оқу орындарын бағалау кезінде алынған тәжірибені ескеру керек және оларды рейтингтің өзін бағалау үшін пайдалануы керек. Рейтингтер, методологияны жасау үшін әруақыт тәжірибені пайдаланатын оқыту жүйесі болып қалу керек.

14. Ранжирлеудің дұрыстығын жоғарылататын ұйымдастыру тәсілдерін пайдалану керек. Осы шараларға, әдістемелік көмектер көрсететін және тіпті халықаралық сарапшылардың қатысуымен тексерулер жүргізетін органдарды қосу керек.

Д) Ранжирлеу нәтижелерінің презентациясы

15. Рейтингті құрастыруға қатысқан барлық факторлардың тұтынушыларға түсінікті болуын қамтамасыздандыру керек және оларға рейтинг нәтижелерін презентациялау формасын таңдауды ұсыну керек. Осылайша, рейтингті пайдаланушылар, неге ЖООны немесе бағдарламаларды ранжирлеу кезінде сол индикаторлардың пайдаланылғандарын және әртүрлі индикаторлардың сыбағалы салмағын жақсырақ түсінеді.

16. Ранжирлеу нәтижелері, ұсынылған мәліметтерде қателер болмайтындай немесе аз болатындай етіп құрастырылу және жарыққа шығуы керек, сонымен қатар, жіберілген қателерді түзету мүмкіндігін қамтамасыздандыру керек. Қателер жіберілген жағдайда, жоғары оқу орындары мен қоғамды тез арада ақпараттандыру керек.

Берлин, 20 мамыр 2006 ж.